Vlaardingen

(Tekst: Arnout Hoekstra) Op 19 januari kwam de commissie 'Stad' te spreken over de werkgroep DIALOOG 2009 van de Stadsregio Rotterdam. Een neuzel club die zich met de toekomst van de Rijnmond als bestuursorgaan gaat bezighouden. Iets waar al tientallen jaren over gesproken wordt, er waar de komende tientallen jaren ook geen oplossing voor zal komen zolang bepaalde (sociaal-democratische, christen-democratische, liberale) machten aan hun pluche blijven plakken. Runsink (VVD) zal namens de gemeente Vlaardingen de inbreng verzorgen. Ik steun Pieter volledig in zijn afvaardiging. Om hem van mijn visie op de toekomst van de Stadsregio te voorzien heb ik de volgende notitie geschreven:

Stadsregio Rotterdam, smet in de staatsinrichting

Stadsregio Rotterdam
De Stadsregio Rotterdam (SRR) is een regionaal openbaar lichaam van 16 gemeenten in de omgeving van Rotterdam. Binnen de stadsregio wonen 1,12 miljoen inwoners, en daarmee is de SRR na de Stadsregio Amsterdam (1,35milj. inw.) het grootste WGR+ gebied.

De SRR is in samenwerking met de gemeenten, provincie en het rijk verantwoordelijk voor de regie aangaande volkshuisvesting, ruimtelijke ordening, mobiliteit, economie, groen, milieu en jeugdzorg.

De regioraad is een niet duaal bestuur en bestaat uit 41 leden, de raad kiest uit haar midden een dagelijks bestuur van acht leden. De voorzitter van de stadsregio is de burgemeester van Rotterdam.

Ontstaan
De acht Stadsregio's zijn ontstaan als gevolg van de politieke wens uit de jaren '90 om stedelijke gebieden onder te brengen in zogenaamde stadsprovincies. Het fenomeen van de stadsprovincie vond echter snel haar einde en de stadsregio's kwamen onder de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr-plus) te vallen. De plusregio's zijn daarmee een extra bestuurslaag in het huis van Thorbecke.

Benoeming
Bijna iedereen is het er over eens dat het democratische mandaat van de Stadregio bijzonder ver te zoeken is. Aan de zetel- en dus machtsverdeling in de regioraad ligt geen verkiezingen vooraf, en wordt dus niet rechtstreeks door het volk gekozen. Op basis van het inwonersaantal worden het aantal zetels over de gemeentes verdeeld, de gemeenteraad benoemt bij raadsmeerderheid de afvaardiging hiervan. Kandidaten kunnen zowel gemeenteraadsleden, wethouders als burgemeesters zijn. Ondanks de fracties wel op basis van partij zijn georganiseerd is het zetelaantal niet afhankelijk van de verkiezingsuitslag, maar van de voorkeur van raadsmeerderheden. Het is dus voor raadscoalities mogelijk om andere partijen buiten de deur te houden. Het mandaat van raadsleden uit Rotterdam is tweemaal zo zwaar dan die van anderen maar hebben daarentegen minder zetels dan hun inwonersaantal toelaat.

Het verwarrende is dat de leden zowel hun politieke partij als hun gemeente vertegenwoordigen. Er is dus sprake van een dubbele pet: een raadslid wordt zowel door zijn partij als door de raad met een boodschap naar de regio gestuurd, en heeft ook naar beiden verantwoording af te leggen. Een wethouder of burgemeester heeft daarnaast ook nog het belang van het college, en een DB-lid ook nog eens die van het dagelijks bestuur van de regio moet dus namens vier lagen keuzes maken(!). Wat te doen wanneer deze belangen botsen is onduidelijk en dus gevoelig voor conflicten.

In de regioraad lopen raadsleden, wethouders en burgemeesters door elkaar heen, zonder dat er rekening is gehouden met de verdeling hiervan. Het is dus bijzonder onduidelijk wie welk belang dient, en voor een buitenstaander vrijwel onmogelijk om iemand zijn beweegredenen te ontmaskeren.

Hoe dan wel?
Het is goed om daar waar nodig regionaal samen te werken. Het is praktisch wanneer buslijnen een regionale logica kennen en verstandig om op regionale schaal een balans in de woonruimteverdeling te vinden. Heel veel zaken komen ook prima bij de provincie tot zijn recht, en laten we die vooral bij de provincie laten. De stadsregio zoals deze nu bestaat is eigenlijk nooit bedoeld om op deze wijze door het leven te gaan. Het is een halffabricaat van eerdere kabinetten wat nooit is afgebakken, bij het kabinet is er ook geen sprake van ambitie omdat alsnog te doen. Er moet dus een keuze gemaakt worden of we op een alternatieve wijze verdergaan of dat we de Wgr-+ opdoeken.

Wanneer we doorgaan zal dat tot een groot aantal vernieuwingen moeten leiden. Als de stadsregio als zelfstandige bestuurslaag wil verdergaan zal deze ook rechtstreeks door het volk gekozen moeten worden. Voor deze verkiezingen moeten politieke partijen een regionale kandidatenlijst kunnen aandragen. Deze kandidaten kunnen daarnaast ook een ander politiek ambt bekleden maar is niet noodzakelijk. Het regio-raadslid vertegenwoordigt een politieke partij, van andere directe belangen is geen sprake. Deze regio-raadsleden kunnen in commissieverband overleg voeren met raadsleden, wethouders, burgemeesters, gedeputeerden en ministers. Omdat het regio-raadslidmaatschap geen volle fte betreft moet rekening worden gehouden met diens beschikbaarheid, in dat opzicht is het wenselijk om op vaste avonden te vergaderen.

Het cre�ren van n�g een extra bestuurslaag maakt de bestuurlijke inrichting van het land voor zowel de burger, politiek als overheid tot een dramatisch onoverzichtelijk systeem. In Zuid Holland was bij de afgelopen Provinciale Statenverkiezingen een opkomst van 46,3% van de stemgerechtigden. Het is niet aannemelijk dat het toevoegen van een door het volk gekozen Stadsregio tot volle stemlokalen zal leiden. Er is te weinig ruimte voor zowel een provinciebestuur als een regiobestuur. Bij een voortzetting van de stadsregio zal de provincie moeten verdwijnen.

Opheffen van de SRR zal betekenen dat we de bevoegdheden teruggeven aan de provincie en het overleg aan de onderlinge raden en colleges overlaten. Per beleidsterrein kan een samenwerkingsgebied worden afgebakend en kunnen samenwerkingsverbanden worden afgesloten. Gemeenten kunnen onderling afspraken maken zonder dat daarbij een zelfstandig gremium noodzakelijk is.

Arnout Hoektra,
Fractievoorzitter SP, regioraad SRR
Fractievoorzitter SP, gemeenteraad van Vlaardingen