Vlaardingen

Gestolen zeggenschap en de hoop op de toekomst

Ik blijf mij verbazen
Politiek is vaak een zaak van oneliners. Maar onze politiek vraagt om meer aandacht dan alleen wat losse zinnen. Ik heb de behoefte om mijn hart te luchten over de recente ontwikkelingen in de Vlaardingse politiek en in het algemeen. Dat lukt mij zeker niet in slechts een aantal zinnen. Graag neem ik de ruimte om mijn observaties te delen.

Al heel wat jaren ben ik politiek actief.  Inmiddels heb ik de senioriteit behaald en denk daarmee een beetje recht van spreken te hebben gekregen.

In 1974 was ik voor het eerst SP-lijsttrekker voor de Vlaardingse gemeenteraadsverkiezingen. Sindsdien dacht ik alles wel een keer meegemaakt te hebben. Maar ik blijf mij verbazen en blijf de behoefte hebben mij daar over uit te spreken.

Haast vijftig jaar geleden zong Adele Bloemendaal; ‘As je mekaar niet meer vertrouwen kan, waar blijf je dan, zo is het toch meneer?’

Daar dacht ik gelijk aan toen vier SP-raadsleden voor zichzelf begonnen. De nieuwe ‘Fractie Kerkhof ‘ krijgt een rol als volwaardige coalitiepartner, zonder een wethouder. Ik wil niet zuur doen, maar hoezo ‘volwaardig’? Met maar 487 stemmen van de in totaal 3029 stemmen op de SP!? Marcel Kerkhof  had 25 voorkeurstemmen. Of ze echt serieus genomen worden weet ik niet. Ze zijn omarmd om een meerderheid te hebben voor een coalitie. Zo lijkt een plek in de raad wel een soort privé eigendom, een speeltje van politici.  Dat is foute boel, het algemeen kiesrecht (nu 100 jaar) is niet bedoeld voor ‘egotrippers’. 

Waarom nu pas dit verhaal? Omdat ik lang dacht ik dat bij hen het redelijk besef na enige tijd wel zou doordringen. Dat dit ‘opstappen en blijven zitten’ tegen elk democratisch besef indruist. Zeker ook omdat ze dit als kandidaten met een handtekening hebben onderschreven. Maar ook wel omdat dit een smerige vlek op het blazoen van mijn partij is. In een vlek moet je niet wrijven. Maar nu de vlek wel opgedroogd lijkt voelde ik aandrang om mijn persoonlijke uitleg van de gebeurtenissen te geven. 

Zetelroof
De nieuwe gemeenteraad vond dat het anders moest. Geen coalitie en geen oppositie meer. Met z’n allen via een ‘raadsprogramma’ de stad besturen. Maar met 13 partijen op 35 raadszetels werd het opstellen, laat staan het uitvoeren, een machteloos gedoe van jewelste. Soms met de diepgang van een surfplank. 

De SP-fractie stelde daarom voor om weer terug te gaan naar de tekentafel. Er was slechts steun van ChristenUnie, SGP en D66. Het voorstel werd verworpen. Logisch dat de SP-fractie zelf (!) ‘zijn’ SP-wethouder terug trok. Leek mij wel een goed besluit om niet langer verantwoordelijk te blijven voor de ontstane chaotische leegheid. 

Kort daarna werd de tot dan toe vertrouwelijke SP-kandidatenlijst  voor het EU-parlement bekend werd gemaakt. Arnout Hoekstra bleek als lijsttrekker voorgesteld. Enkele raadsleden riepen dat er een ‘spelletje’ zou zijn gespeeld. Pijnlijk genoeg ging de SP-fractie zelf ook geloven dat zij bedrogen en de dupe zijn van een ‘complot’ van het partijbestuur.

Om dit onzalige ongenoegen weg te nemen heb ik (en anderen) als adviseur van de afdeling gesproken met de heer Kerkhof. Over waarom er geen spraken was van een geniepig achterbaks complot. Dat de toen nog vertrouwelijke EP-kandidatenlijst volstrekt losstond van de ontwikkelingen in onze gemeenteraad. Naar aanleiding van een best goed gesprek met de heer Kerkhof heeft hij zelf een verklaring geschreven; 

‘’Het zal niemand ontgaan zijn dat ik de laatste tijd zeer veel moeite heb gehad met de gang van zaken binnen onze afdeling. Dit heeft geresulteerd in een goed en opbouwend gesprek met onze adviseur Remi Poppe. Remi heeft inhoudelijk geen partij gekozen en heeft het belang van de afdeling als leidraad aangehouden. Zijn betrokkenheid waardeer ik enorm en heeft mij het gevoel gegeven dat er serieus naar mij geluisterd wordt. Aangezien ik mij realiseer dat er ook in 2019 voor alle onderdelen van de afdeling een uitdagende mooie taak wacht in het strijden voor onze idealen en partijdoelstellingen, wil ik graag de meningsverschillen achter mij laten en samen weer voorwaarts marcheren (…).

Kort daarna ‘marcheerden’ ze de partij uit, en bleven zitten als Fractie Kerkhof. Eerlijk waar, ik voelde me behoorlijk gepiepeld omdat vooral de SP-stemmers gepiepeld zijn. Het is wel bijzonder dat die verworpen motie van de SP toch is uitgevoerd. Er is een extern bureau ingehuurd om te onderzoeken of het idee van een ‘raadsprogramma’ wel werkte. Nee dus. Volgens de onderzoeker was de gemeenteraad niet stabiel genoeg. Met de huidige politieke cultuur was deze nieuwe vorm van besturen 'kansloos'. Dus precies waarom de SP die motie indiende. Dat had een raadsmeerderheid natuurlijk zelf ook kunnen verzinnen. Dan had het anders kunnen lopen. Dan had de SP gewoon mee kunnen denken en werken om weer een min of meer heldere coalitie te vormen. Nu zit de nieuwe coalitie met de door henzelf gebakken peren. Bungelt het aan een fractie die de naam van volksvertegenwoordiging democratisch gezien niet bepaald verdient. Dan heb ik het nog niet eens over integriteit en betrouwbaarheid.

De terugtredende overheid
Gemeenten kregen en krijgen steeds meer taken, maar te weinig geld. Dat klinkt in ambtelijke taal van het nieuwe college zo; De gemeente Vlaardingen staat voor grote en ingrijpende ontwikkelingen in het ruimtelijke, sociale, economische en financiële domein(…) Dat vraagt om bestuurskracht. Daarom word er een ambtelijke ‘Taskforce’ ingesteld om realistische en uitvoerbare scenario’s voor de grote dossiers in beeld te brengen’. Je kunt haast op je vingers natellen dat die ‘realistische scenario’s’ voor veel mensen best weleens niet lekker kunnen uitpakken. Eerlijk verdelen van tekorten pakt meestal niet goed uit voor wie al tekort heeft. We moeten maar zien hoe het op het stadhuis uitpakt, het is even niet anders. Ik denk wel dat er constant een afbreukrisico in de lucht van de raadzaal zal hangen. Voorzie nog veel politiek getob tot de volgende raadsverkiezingen. Het is dus - positief bekeken - maar tijdelijk. En buiten het stadhuis is meer te doen.

Vraag: Waar komt die financiële kommer en kwel bij gemeenten nu toch vandaan? Een vingerwijzing:

Het eerste kabinet Kok (PvdA 1994) startte met ‘de terugtredende overheid’. Decentralisatie en meer markt was het motto. De publieke sector is toen grotendeels naar de markt overgedaan. Zoals de volkshuisvesting, openbaar vervoer, gezondheidszorg en energieproductie. Met het decentraliseren werden veel centrale overheidstaken aan de gemeenten overgedragen. Die zouden het veel efficiënter kunnen, dus kon er op bezuinigt worden was de redenering. Zo ontstaan de ‘ingrijpende ontwikkelingen in het ruimtelijke, sociale, economische en financiële domein’.

Geluk
Volgens onderzoek is de meerderheid van de Nederlanders best gelukkig. Daar kun je best blij van worden. Het gezegde ‘geld maakt niet gelukkig’ is niet voor niets een volkswijsheid. Slecht in de slappe was zitten en ook nog ongelukkig zijn is een beroerde combinatie.

Ondanks de vooruitgang en de toenemende welvaart zien we armoede. Niet alleen in de armelanden, maar ook in de rijke westerse wereld. Ook verborgen armoede: de werkende armen. De vaste lasten stijgen al jaren, de lonen niet. Het gaat niet alleen over mensen met een laag inkomen. Het gaat ook om mensen met een midden inkomen. De ongeveer 3,5 miljoen huishoudens met een hypotheek staan met elkaar voor zo’n 660 miljard euro in het krijt bij de banken. Huren dus als het ware van de bank. De huizenprijzen zijn weer gestegen (noemen ze positief) en we horen onmiddellijk weer reclames voor het nemen van een ‘extra hypotheek op de overwaarde’. Zo ontstond de laatste economische crisis, weet u het nog? Moest de overheid met vele miljarden over de brug komen. Omdat als die banken failliet gaan de samenleving tot stilstand zou komen. Dat is ook zo. Rede genoeg om de grote banken te ‘socialiseren’ zou je zeggen. Maar nee hoor. Ze moesten onder andere de regels voor hypotheken aanscherpen. Met een laag inkomen kun je een hypotheek voor een eenvoudige woning nu wel schudden.

De kloof tussen rijk en arm
In Nederland bezit de rijkste 10 procent van de bevolking 61 procent van het totale vermogen. Ruim 60 procent van de Nederlandse bevolking heeft ongeveer 1 procent van het totale vermogen De grote multinationals betalen geen belasting of ontduiken belasting met slimme constructies. Er worden meer zakken gevuld in de ‘financiële sector’ dan met arbeid wordt verdiend!Sommigen noemen dat gewoon kapitalisme, ik ook. Bij financiële transacties, zoals in feite voedsel en kleding kopen ook is, betaal je een hoge BTW. Bij transacties op de financiële markten gaan per dag vele honderden miljoenen rond (zogenoemd flitskapitaal). Zoekt het grote geld dagelijks zijn weg naar de plekken waar het meeste rendement gehaald kan worden. Over deze speculatieve financiële transacties geen BTW, geen duppie belasting. Als dat veranderd zou de ‘welvaart’ heel wat minder eenzijdig kunnen worden. Het is maar een idee voor de toekomst.

Wat zien we gebeuren?
De gevolgen van de marktwerking zien we ook in onze woon en werkgebied. Jongeren en lage inkomens kunnen nauwelijks een betaalbare woning krijgen. Veel woningcorporaties zijn zich gaan gedragen als vastgoedmakelaars. Waarvoor ik al waarschuwde tijdens de debatten indertijd in de Kamer. Neem Vestia die gokte met derivaten, verloor meer dan 3 miljard euro die zijn verhaald op alle huurders van andere woningcorporaties (de directeur vertrok met een gouden handdruk van 3.5 miljoen). Gevolg: verdere huurverhogingen en bezuinigen op onderhoud. Vestia verkoopt nu op dit moment in Barendrecht en Brielle weer 10.000 huurwoningen (onze woonregio!) om meer gaten te dichten. De woningnood zal toenemen. Ook in Vlaardingen zijn er nog sloopplannen en zijn er maar mondjesmaat plannen voor bouw van betaalbare huurwoningen. 

We zien armoede en voedselbanken, problemen in de thuiszorg, veel flexwerk, weet je niet of je het eind van de maand haalt als je al nog werk hebt. En problemen als gevolg van arbeidsmigratie binnen de EU. Begrijpelijk dat mensen een beter inkomen zoeken. Daarvoor moeten ze dan wel ver van huis en vaak ook hun kinderen. Mensen in Roemenië, Polen en Bulgarije maken zich zorgen dat hun jeugd wegtrekt. En daar zoeken ze weer arbeiders uit de Oekraïne om lege plekken op te vullen. Het is een Europees meanderen van werkzoekenden. Van ginder tot hier en daar. En hier is het dan werken en nog eens werken om daarna vaak samen moeten wonen in povere kamertjes verhuurd door  ‘makelaars in arbeid’ in opgekochte betaalbare huurwoningen. Met deze moderne vorm van ‘trekarbeid’ kunnen de lonen ook laag gehouden worden. Daar kan toch niemand gelukkig van worden, niet in ‘het oosten’ en niet hier.

Maar laten we nou niet lelijk doen over Polen maar over het politiek economische systeem dat niet deugd. Wat zou er mis zijn om dit beter en socialer te reguleren, pas een werkvergunning als de baas goed kan aantonen dat hij anders geen arbeiders kan krijgen. Onder andere uit de grote groep van mensen met een beperking die staan te popelen om  gewoon werk te krijgen. En verplicht menswaardige passende huisvesting te regelen. Dat is trouwens wat mijn partij ook wil, maar niet of onvoldoende is doorgedrongen, tot nu toe. Ook op dat punt is dus nog werk aan de winkel.De grenzen hoeven niet met prikkeldraad afgezet te worden.

Trek ook lessen uit het verleden
We zagen dat door inzet en betrokkenheid van ‘gewone’ bewoners  niet deugende zaken kunnen worden aangepakt. In de jaren zeventig (opa verteld) heerste smog en stank. Er kwam echt volksverzet. Wij werkten samen met arbeiders in de petrochemie. Daar kregen de beleidsmakers en directeuren het Spaans benauwd van. Er kwamen wetten tegen lucht- en watervervuiling. We kunnen daarom nu redelijk ademhalen. Denk bijvoorbeeld ook aan de 8.000 bewoners die 16.000 bomen plantte in verzet tegen een Koninklijk Besluit om industrieel afval naast de Westwijk te storten. Dat ging niet door. Het is nu een natuurgebied. Het is ook al 25 jaar geleden, maar nog steeds een mooi voorbeeld dat gewone mensen - als ze de handen ineenslaan - het verschil kunnen maken.

Dat moeten we niet vergeten als we een betere toekomst willen. Het is geweldig om bij dat soort verzet betrokken te zijn en een dienende functie te kunnen hebben. Dat was en is altijd ‘politiek’ voor mij geweest. Steun met praktische raad en daad, in actie en organiseren. De SP stond en staat daarvoor, ook in Vlaardingen. 

Europees parlementarisme
Er staat momenteel een gure ‘sociaal’ liberale, rechts liberale en nog rechtsere tegenwind. De uitslag van de EP-verkiezingen is voor de SP mooi klote. Veel SP-stemmers zaten denk ik onder 60% van de thuisblijvers. Zijn het vertrouwen in ‘de politiek’, zeker die ver van huis, kwijt. We zijn ze duidelijk ook teveel uit het oog verloren met druk werk in parlementen. De winnende lijsttrekker van Nederland zat 5 jaar als tweede man in de Europese commissie. Plots hoor ik hem zeggen dat grote bedrijven ook belasting moeten betalen. Dat het allemaal socialer moet. Dat de vergoedingen voor politici in Brussel versoberd moeten worden. Dat de klimaatcrises aangepakt moet worden, dat bedrijven een CO2 belasting moeten betalen. Vijf jaar weinig van gemerkt, hoor ik de thuisblijvers mompelen.

We zullen zien wat de Brusselse politieke praktijk daarvan terecht brengt als de grote economische machten gewoon hun macht blijven houden. Of de energietransitie - allemaal van het gas af - ook sociaal zal gaan. Dat niet de burgers opgezadeld worden met nog hogere vaste lasten. Dat de economisch machtigen niet hun geld met winstoogmerken gaan inzetten op aandelen in de productie en installatie van warmtepompen, windmolens en zo verder. Dat ze eens gewoon belasting gaan betalen waarmee de overheid de kosten van de energietransitie kan betalen, en de burgers ontzien. Dat zie ik er nog niet gebeuren tot nu toe, maar wat niet is zal komen.

Vrolijke realistische socialist
Dit klinkt allemaal een beetje zuur, maar geloof me, ik ben geen zure oude man, maar gewoon nog steeds een vrolijke realistische socialist. Ik heb altijd gevonden dat de politiek mensen moet mobiliseren en organiseren, steunen, van ze leren en samen een vuist maken. Ik kreeg wel te horen dat we conservatief of ‘populist’ waren. Daar is mijn broek nooit van afgezakt.

Als u met lezen van dit lange verhaal tot hier bent gekomen: Doe mee! Het is best leerzaam en gezond om politiek actief te zijn. Tenslotte is alles politiek. Zelfs roepen dat ‘de politiek’ niks is. 

Zelf ga ik echt rustiger aandoen. Het is niet de beste tijd, maar ben nu haast 81. Het is dus niet een soort testament. Ik ga vrolijk verder, beetje meer genieten van familie, boot en natuur.. Toch bedank ik alvast alle partijgenoten, van toen en nu, waarmee ik intens mocht samenwerken in de afgelopen decennia, maar natuurlijk vooral de duizenden mensen die zich in de loop van al die jaren hebben ingezet om de samenleving met actie en verzet al een stukje prettiger te maken. Deze inzet en betrokkenheid moeten we weer opgang zien te krijgen. Minder kankeren op Facebook en Twitter, binnen de eigen bubbels, door geloof in eigenkracht en samen strijden te stimuleren. Er is werk aan de winkel voor de toekomst.

Remi Poppe